Astımınızı kontrol altına alabilirsiniz
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de Dünya Astım Günü kapsamında her yıl Mayıs ayının ilk Salı günü toplum ve sağlık çalışanlarında farkındalık oluşturmak amacı ile çeşitli etkinlikler yapılmaktadır.
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) olarak biz de, bu önemli günde “Astımınızı Kontrol Altına Alabilirsiniz” vurgusu ile astım hastalığı ile ilgili en çok yöneltilen sorulara yanıt vermek, tedavi sürecinde uyulması gereken noktalara dikkat çekmek isteriz.
Astım Nedir?
Astım; tekrarlayan nefes darlığı, hırıltı, göğüste baskı hissi ve öksürük gibi belirtilerle kendini gösteren, kronik bir hava (nefes) yolu hastalığıdır. Belirti ve şikayetler kendiliğinden veya çeşitli tetikleyicilerin neden olduğu hava yollarındaki daralma sonucu ortaya çıkar. Sıklığı ve şiddeti kişiden kişiye veya aynı kişide zaman içinde değişkenlik gösterir. Ataklar (krizler) halinde seyir gösterebilir ve hastalar atak dönemleri dışında kendilerini iyi hissedebilir.
Astım hangi sıklıkta görülür?
Astım tüm dünyada sık görülen bulaşıcı olmayan kronik hastalıklardan biridir. Dünyada yaklaşık 300 milyon kadar astım hastası olduğu tahmin edilmektedir. Ülkemizde yaklaşık her 100 erişkinden 5-7’sinde, her 100 çocuktan 13-15’inde astım görülmektedir.
Astımda neden nefes darlığı olur?
Astımda nefes yollarında mikrobik olmayan ve süreklilik arz edebilen bir inflamasyon (iltihaplanma) vardır. Bu nedenle nefes yollarının duvarları şiş ve ödemlidir. Bu durum nefes yollarının, dışarıdan gelen uyaranlara daha fazla yanıt vermesine sebep olur. Toz, duman, koku gibi uyaranlar ya da çeşitli alerjenler ile hemen öksürük, hırıltı, nefes darlığı ve göğüste baskı ve tıkanıklık hissi gibi yakınmalar ortaya çıkar. Ataklar sırasında nefes yollarını saran kaslar kasılır, ödem ve şişlik daha da artar, ilerleyen iltihapla birlikte nefes yolu duvarı kalınlaşır, esnek boru özelliğini yitirir. Nefes yollarındaki sayıca ve hacimce artan salgı bezlerinden koyu, yapışkan kıvamlı bir mukus (ifrazat-balgam) salınır. Tüm bunlar nefes yollarını önemli ölçüde daraltır ve havanın akciğerlere girip çıkması engellenir. Bu durum, artan öksürük, nefes darlığı, hırıltı, hışıltı ile kendini göstermektedir. Ataklar bazen hastanede yatarak tedavi gerektirecek kadar şiddetli olabilir.
Her astım aynı mıdır?
Hastalarda şikayetlerin hepsi bir arada olmayabilir. Bazı hastalarda sadece öksürük bazı hastalarda da öksürük olmaksızın nefes darlığı olabilir, bazı durumlarda özellikle enfeksiyon varsa tüm yakınmalar bir arada ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda yakınmalar sigara dumanı, hava kirliliği, egzersiz ve mesleki ajanlar gibi çevresel nedenlerle, bazı hastalarda ise alerjen olarak adlandırılan ev tozu akarları, polenler, hayvan deri döküntüleri ve mantar sporları gibi maddelerle tetiklenir. Astımın önemli tiplerinden biri de mesleksel astımdır. İşyerinde bulunan maddelere maruz kalma sonucu ortaya çıkar. Erişkinlerde görülen astımın yüzde 15’inin mesleksel astım olduğu tahmin edilmektedir.
Astım tedavi edilebilir mi?
Astım hastalığının seyri hastadan hastaya farklı olabildiği gibi, aynı hastada zaman içinde de değişkenlik gösterebilmektedir. Dolayısı ile diğer pek çok hastalıktan farklı olarak tedavi süreci de dinamiktir. Astımı kontrol altında tutabilmek için kullanılan ilaçlar ve dozlarında duruma göre değişiklik gerekebilmektedir. Tedavinin hedefi hastanın hiç şikayetinin olmaması, günlük kişisel ve mesleğinin gereği olan işleri herhangi bir kısıtlanma olmadan yapabilmesi, hastalık nedeni ile iş ve okul devamsızlığının olmamasıdır. Ülkemizde astım tedavisi için gerekli her tür ilaç ve altyapı bulunmaktadır. İlaçlar yine pek çok kronik hastalıktan farklı olarak inhalasyon (solukla alma) yöntemi ile kullanılmaktadır. Etkin bir tedavi için hastalar ilaçlarını uygun teknikle ve doktorlarının önerdiği dozda kullanmalıdır. Hastalığı tetikleyebilecek sigara dumanı, çevresel ve mesleki alerjenler, kimyasallardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Astım tamamen kontrol altına alınabilir mi?
- Doktor kontrolünde olursanız,
- İlaçlarınızı doktorunuzun önerdiği şekilde ve uygun teknikle kullanırsanız,
- Sigara içmez, içilen yerde durmazsanız,
- Astımınızı tetikleyen faktörlerin ve alerjenlerin neler olduğunun farkında olup mümkün olduğunca onlardan uzak durursanız,
- Düzenli egzersiz yaparsanız,
- Grip aşınızı olursanız,
- Gerektiğinde hızlı etkili nefes açıcı ilacınızı vakit geçirmeden, nefes yollarınızın tamamen kapanmasını beklemeden kullanırsanız,
Astım kontrol edilebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır.